Zimowe górskie krajobrazy mają w sobie niezaprzeczalną magię. Nic dziwnego, że przyciągają one masy zafascynowanych nimi ludzi. Jednak o tej porze roku w górach jest równie pięknie, co niebezpiecznie. Sezon dopiero się rozpoczął, a w Tatrach już zdążyły zejść pierwsze lawiny, w których zginęło kilka osób.
Wiemy, że wśród fanów ZIMNO jest wielu miłośników górskich aktywności. Dołączając do apeli służb o rozwagę, postanowiliśmy więc przybliżyć nieco realia niebezpieczeństwa, jakim są lawiny. W poniższym tekście opowiadamy też, jak powinien być przygotowany każdy śmiałek, wyruszający w ryzykowny teren w zimowych warunkach.
Potęga żywiołu
Lawiny są najbardziej dramatycznym zagrożeniem związanym z zimową turystyką. Dochodzi do nich, gdy na odpowiednio stromym stoku (zwykle między 30° a 50° nachylenia) masy zalegającego śniegu stają się niestabilne i zaczynają przemieszczać się w dół. Zabierają ze sobą wszystko, co napotkają na swojej drodze. Mogą występować samoistnie lub być wywołane przez ludzi czy zwierzęta. Na warunki do zejścia lawiny składa się wiele czynników. Są to m.in. rodzaj śniegu, grubość jego pokrywy i tempo jej przyrostu, temperatura, wiatr czy ukształtowanie terenu.
Co jednak istotne, na podstawie obserwacji aktualnych warunków da się oszacować poziom zagrożenia lawinowego. Podaje się go w pięciostopniowej, opisowej skali. O tym, że nie warto takich raportów bagatelizować świadczy fakt, że niedawne lawiny w Tatrach miały miejsce przy zaledwie II stopniu alertu.
Świadomość zagrożeń kluczem do bezpieczeństwa
Aby uniknąć ryzyka, najważniejsze jest sprawdzanie aktualnych warunków i dopasowywanie do nich swoich aktywności. Dotyczy to zarówno wędrówek, wspinaczki, skitouringu, jak i freeride'u. Aktualne prognozy lawinowe można sprawdzać na stronach internetowych górskich służb ratunkowych. Dla polskich Tatr publikuje je TOPR, a dla pozostałych gór w kraju, GOPR. Tak - lawiny występują nie tylko w Tatrach! Poziom zagrożenia nimi jest monitorowany również w Karkonoszach, masywach Śnieżnika, Pilska czy Babiej Góry, Pieninach oraz Bieszczadach. Komunikaty takie są zwykle szczegółowe i precyzyjne, dzięki czemu można odnieść je do swoich planów, a w razie potrzeby zrewidować je.
Należy jednak pamiętać, że choć najstaranniej przygotowywane, prognozy są jedynie szacunkowe. Warunki potrafią zmieniać się bardzo szybko. Pod wpływem silnych opadów, wiatru czy nasłonecznienia, pokrywa śnieżna potrafi w krótkim czasie zmienić swój charakter i utracić stabilność. Dlatego każdemu proponujemy zgłębić wiedzę nt. poszczególnych stopni zagrożenia lawinowego, czynników je powodujących oraz metod ich rozpoznawania. Pozwala to analizować i oceniać sytuację na bieżąco, a w razie nawet najmniejszych wątpliwości - wycofać się.
Wyścig z czasem
Wyruszając w góry zimą, nawet pomimo znajomości warunków i zachowania ostrożności, możesz niefortunnie znaleźć się w złym miejscu i czasie. A wtedy po prostu spotka Cię lawina. W momencie, gdy ruszy, zwykle jest już za późno, aby jej uniknąć. Z kataklizmu tego da się jednak wyjść cało, lecz wymaga to błyskawicznej akcji. Pod śniegiem jest bowiem bardzo mało tlenu, a organizm niezwykle szybko się wychładza.
Jeżeli czujesz, że śnieg zaczyna osuwać się i Cię porywać, spróbuj za wszelką cenę utrzymać się na jego powierzchni. Nie jest to jednak łatwe, bo za czołem lawiny wytwarza się podciśnienie, które zasysa wszystko w jej głąb. Dlatego ostatecznie, w miarę możliwości, osłoń głowę ramionami. Po trafieniu pod śnieg zapewni Ci to odrobinę bezcennego powietrza przed twarzą. Podczas oczekiwania na ratunek jest ono na wagę złota. Z kolei będąc świadkiem lawiny, bacznie obserwuj wszystkie osoby, które ona porwała. Jeśli znikną one pod powierzchnią, staraj się śledzić wzrokiem jak od tego momentu przemieszcza się masa śniegu. Po jej zatrzymaniu łatwiej będzie Ci oszacować możliwą lokalizację danej osoby. Dzięki temu szybciej ruszysz jej z pomocą.
Lawinowe ABC
Niezależnie od tego, w której z tych dwóch sytuacji się znajdziesz, kluczowe będzie tzw. lawinowe ABC. To zestaw, który powinien mieć ze sobą każdy, kto rusza w teren zagrożony lawinami. Składają się na niego:
- Detektor - urządzenie, pozwalające namierzać inne osoby pod śniegiem. Pracuje w dwóch trybach: nadawania lub odbierania. Zawsze powinien być ustawiony na nadawanie - wtedy co sekundę emituje impuls elektromagnetyczny. Jeśli osoba mająca przy sobie taki detektor zostanie wciągnięta pod śnieg, jego sygnał pomoże ją zlokalizować. Osoby, które uniknęły lawiny, po jej zatrzymaniu, powinny natychmiast przełączyć swoje urządzenia w tryb odbierania i rozpocząć poszukiwania sygnału od zasypanej osoby.
- Sonda - składana tyczka o długości ok. 3 m, służąca do wbijania w śnieg i sprawdzania, czy ktoś znajduje się pod nim. Po wstępnym zlokalizowaniu detektorem, używa się sondy, aby dokładnie wyznaczyć miejsce odkopywania poszkodowanego. Dzięki umieszczonym na sondzie znacznikom można zmierzyć głębokość, na jakiej ktoś leży.
- Łopata śniegowa - narzędzie, dzięki któremu możemy odkopać zasypaną osobę. Aby to zrobić trzeba przebić się przez ogromną ilość śniegu, nierzadko twardego. Dlatego taka łopata jest wykonana z bardzo wytrzymałych materiałów, a nierzadko ma też ząbkowaną lub zaostrzoną krawędź, ułatwiająca wbicie.
Pamiętaj, że sprzęt lawinowy musi być dobrej jakości! W ekstremalnych warunkach nie ma miejsca na prowizorkę. Nie wchodzą w grę żadne sondy-samoróbki ani łopaty ze sklepu ogrodniczego. Po prostu trzeba wyposażyć się w profesjonalny zestaw ABC! Jego koszt jest dość wysoki, jednak możesz go wypożyczyć, zamiast kupować.
Warty rozważenia jest również plecak lawinowy z poduszką powietrzną, uruchamianą przez pociągnięcie rączki. Po nadmuchaniu, działa ona wypornościowo, pomagając utrzymać się na powierzchni sunącego śniegu.
Sprzęt to jedno, umiejętności to drugie
Nawet najlepszy sprzęt na nic się zda, jeśli nie umiemy poprawnie go używać. Dlatego miłośnicy zimowych przygód w górach powinni wziąć udział w kursie lawinowym.
Podczas takich zajęć nauczysz się korzystać ze wspomnianych urządzeń, ale nie tylko! Dowiesz się, jak rozpoznawać teren i znajdować najmniej ryzykowną drogę jego przebycia. Nauczysz się oceniać bieżące warunki i stopień zagrożenia. Poznasz też zasady reagowania w przypadku lawiny i podstawy procedury ratunkowej.
Ucz się bezpieczeństwa z ZIMNO!
Wszystko to, możesz odbyć w formule "przyjemne z pożytecznym"! Nie jest tajemnicą, że jazda na nartach i snowboardzie poza trasami to nasza pasja. Dlatego 20.01-29.01.2023 organizujemy wyjazd ZIMNO HeliCamp do francuskiego La Rosiere, a 27.01-05.02.2023 ZIMNO Freeride Camp do szwajcarskiego Verbier. Odbędą się tam nasze szkolenia freeride'owe, którego jednym z elementów są właśnie zajęcia lawinowe.
A oba kursy poprowadzi nie kto inny, tylko Jędrek Baranowski - certyfikowany przewodnik wysokogórski IVBV, były zawodnik cyklu Freeride World Qualifier i zdobywca szczytu Laila Peak (6096 m n.p.m.), spod którego wraz z Andrzejem Bargielem zjechał na nartach. Podczas zajęć Jędrek przybliży zasady bezpiecznego poruszania się w zaśnieżonym górskim terenie, nauczy rozpoznawać czynniki ryzyka oraz podszkoli z techniki jazdy w świeżym puchu. To doskonała okazja, aby pogłębić swoją wiedzę, podszlifować umiejętności i spędzić wspaniały czas w towarzystwie innych zajawkowiczów!
