Krety nie trzeba nikomu przedstawiać. Ale czy na pewno? Wiele osób kojarzy ją jedynie z wypoczynkiem w kurortach, a to spory błąd! Przekonaj się, jak różnorodne krajobrazy i aktywności ma do zaoferowania największa grecka wyspa. Odkryj miejsca ze zdjęć lookbooka letniej kolekcji ZIMNO 2023. A na koniec poznaj wskazówki, które pomogą Ci samodzielnie zorganizować podróż na Kretę.
Należąca do ulubionych wakacyjnych kierunków Polaków Kreta jest jedną z największych wysp Morza Śródziemnego. Jej długość to aż 255 km, przy maks. szerokości 55 km. Tak wielki obszar skrywa znacznie więcej niż tylko nadmorskie kurorty. Trudno nie wspomnieć o bogatej historii i zabytkach kultury hellenistycznej, jakie się tutaj ostały. My jednak skupimy się na 12 perełkach krajobrazowych Krety. Podczas naszego kwietniowego pobytu na wyspie kilka z nich posłużyło jako tło sesji zdjęciowej letniej kolekcji ZIMNO 2023.
By cieszyć się pięknem Krety w spokoju, odwiedź ją właśnie wiosną lub dopiero wczesną jesienią. Lato jest czasem najlepszej pogody, ale i szczytem sezonu. Zamiast wytchnienia na łonie natury znajdziesz tu wtedy tłumy turystów. Podróż zaplanuj więc na kwiecień/maj lub wrzesień/październik. Na miejscu najlepiej wypożyczyć samochód, który pozwoli Ci swobodnie poruszać się po całej długości wyspy. By zaoszczędzić czas na przejazdach, zamiast pobytu w jednym miejscu rozważ spędzenie kilku nocy na zachodzie, a następnych paru na wschodzie Krety. Więcej na temat transportu i noclegów piszemy na końcu tekstu.
Co warto zobaczyć na Krecie? 12 ciekawych miejscówek
Poniżej prezentujemy plenery z naszej sesji oraz inne, naszym zdaniem warte zobaczenia, miejsca. Opisujemy je w kolejności geograficznej, z zachodu na wschód.
- Balos
Leżąca na północno-zachodnim krańcu Krety Balos jest uznawana za najpiękniejszą plażę całej wyspy. Jej krystalicznie czysta laguna przypomina abstrakcyjne malowidło o różnych odcieniach turkusu. Ponad nią góruje sylwetka wyspy Tigani. Można przyjechać tu dla samych widoków (my wpadliśmy na zachód słońca) lub nieco poplażować. Unikaj pory między 13:00 a 17:00, kiedy plaża jest oblegana przez turystów przywożonych statkiem z Kissamos. Jedyna biegnąca do Balos droga ma 8 km, jest kamienista, kręta i wąska. Może więc sprawić trochę stresu mniej doświadczonym kierowcom. Wjazd na nią jest płatny 1 EUR/os., a parking na jej końcu kosztuje 3 EUR/auto. Dalej na plażę prowadzi stroma i nierówna 1,5-kilometrowa ścieżka. Odradzamy spacer w klapkach! - Falasarna
Bardzo szeroka i długa plaża Falasarna leży 10 km na południe od Balos. W starożytności mieścił się tu ważny port. Dziś, dzięki regularnym wiatrom i łagodnemu, piaszczystemu zejściu do morza, jest to jedno z centrów sportów wodnych na Krecie. W lokalnej wypożyczalni SurfIsland możesz wynająć deskę surfingową, sprzęt windsurfingowy czy SUP-a. Czekają tu także leżaki i parasole do wypożyczenia. Tuż obok plaży znajduje się bezpłatny parking oraz kilka knajpek. Jedna z nich, Liokalyvo, organizuje imprezy z DJ-ami o zachodzie słońca. Z kolei ustronniejsze, dzikie zakątki znajdziesz na północnym krańcu Falasarny.
- Potamida
Jeśli lubisz geologiczne ciekawostki, będąc na zachodzie Krety, nie możesz pominąć Potamidy! Na skraju wioski znajduje się formacja skalna Komolithi. To ziemne piramidy, wyrastające znikąd ponad okoliczny teren. Choć wyglądają tajemniczo, nie są dziełem człowieka ani obcych. Powstały ze skamieniałego mułu glino-krzemowego, który miliony lat temu był częścią dna morskiego. W wyniku ruchów tektonicznych uległo ono wypiętrzeniu i wynurzyło się z morza. Reszty dzieła dokonały wody opadowe, które wyrzeźbiły w miękkiej skale charakterystyczne formy. Komolithi przypominają księżycowy krajobraz, a po całym ich obszarze można swobodnie chodzić. Nie mogliśmy więc odmówić sobie sesji w tym miejscu! - Elafonisi
Laguna Elafonisi to wyjątkowe miejsce na południowo-zachodnim skraju wyspy. Słynie z różowego piasku, który zawdzięcza swój kolor drobnym okruchom koralowców i muszli. Barwa zależy od przynoszących owe szczątki prądów oraz fal, jednak rzadko kiedy jest ona tak intensywna jak na magicznie podrasowanych zdjęciach w sieci. Nie zmienia to jednak faktu, że tutejszy krajobraz jest po prostu bajkowy. Elafonisi jest też jednym z najlepszych spotów windsurfingowych Krety. Od maja do października działa tu wypożyczalnia sprzętu, a płyciutka woda w całej lagunie sprzyja uprawianiu tego sportu. Na plaży dostępne są też leżaki i parasole na wynajem, a parking jest bezpłatny. - Ogród Botaniczny Krety
Kreteński Ogród Botaniczny powstał niczym feniks z popiołów. Stało się to w miejscu, gdzie w 2003 roku pożar strawił ok. 100 tys. drzewek oliwnych. Właściciel spalonej uprawy postanowił jednak przywrócić tu życie i na zgliszczach gaju zasadził nową roślinność. Dziś, na wspaniale zorganizowanych 20 hektarach, rosną drzewa tropikalne i owocowe, zioła, kreteńskie endemity czy winorośle. To świetne miejsce na wyciszenie wśród bujnej zieleni i odgłosów ptactwa. Wstęp kosztuje 7 EUR, a obejście całości zajmuje do 2 h. Przy okazji warto odwiedzić ukryty skarb okolicy - znajdującą się 13 km dalej tawernę Zourva Rizinia. Ta restauracja z fenomenalnym widokiem na okoliczne wzgórza serwuje doskonałe dania kuchni kreteńskiej oraz lokalne trunki.
- Wąwóz Samaria
Samaria jest najdłuższym wąwozem w Europie (18 km) i świetną propozycją na całodniową wycieczkę. Szlak wędrówkowy zaczyna się w Xyloskalo, gdzie można zostawić auto na bezpłatnym parkingu. Trasa ma 13 km i prowadzi w większości dnem wąwozu, stale opadając. Nie jest trudna technicznie, wymaga jednak dobrych butów. Jej przejście zajmuje 6-8 h, a bilet kosztuje 5 EUR/os. Po drodze można podziwiać potężne ściany skalne, lasy sosnowe i cyprysowe, dzikie kozy oraz pozostałości wioski Samaria. Wędrówka kończy się na wybrzeżu, w Agia Roumeli, gdzie można wykąpać się w morzu (warto zabrać strój kąpielowy). Poza szlakiem pieszym do wioski tej nie dociera żadna droga. By wrócić, trzeba złapać prom firmy ANENDYK do Sougia (15 EUR/os., 1 h rejsu), a stamtąd autobus KTEL do Xyloskalo (4,80 EUR/os., 1,5 h jazdy). - Wąwóz Imbros
Łatwiejszą alternatywą dla Samarii jest wąwóz Imbros, położony również w zachodniej części wyspy. Pokonanie jego 8-kilometrowego szlaku zajmuje ok. 2-3 h. Ścieżka zaczyna swój bieg w Imbros (bezpłatny parking przy restauracji Porofarago), a wstęp na nią kosztuje 2,50 EUR/os. Na początku kanion jest dość szeroki, ale z każdym kolejnym kilometrem sukcesywnie się zwęża. W końcu jego wysokie na 300 m ściany niemal się spotykają, zostawiając przesmyk o szerokości zaledwie 1,6 m. Na trasie można zobaczyć kilka jaskiń i fantazyjnych form skalnych. Szlak kończy się w wiosce Komitades. Stamtąd z powrotem na parking w Imbros możesz dojechać autobusem KTEL za 5 EUR/os. Ale jeśli dopiszą Ci siły, nic nie stoi na przeszkodzie, by wrócić pieszo przez kanion! - Jezioro Kournas
Jednym z bardziej zaskakujących miejsc Krety jest jej największe jezioro - Kournas. Tutejszy krajobraz przypomina nam nieco… polskie Karkonosze. Nad akwenem o średnicy ok. 1 km wznoszą się góry, sięgające 1400 m n.p.m. Szmaragdowa toń jeziora jest krystalicznie czysta, ponieważ zasilają ją górskie potoki. To idealne miejsce na orzeźwiającą kąpiel. Z własnego doświadczenia gorąco polecamy wypożyczyć kajak i wybrać się na poszukiwania żyjących tu żółwi. Można też przespacerować się dookoła zbiornika (ok. 3 km) lub odpocząć na kamienistej plaży. - Jaskinie Matala
Południowe wybrzeże Krety skrywa miejsce o ciekawej historii, zarówno tej odległej, jak i współczesnej. Jaskinie Matala to wyżłobione przez ludzi groty w klifie ponad kamienistą plażą. Ich powstanie datuje się na epokę neolitu, czyli kilka tysięcy lat p.n.e. Przypuszczalnie pełniły funkcję mieszkalną. Na początku naszej ery służyły za grobowce. Za to pod koniec lat 60. XX w. zadomowili się w nich… amerykańscy hipisi! Podobno bywali tu nawet Janis Joplin, Joni Mitchell i Bob Dylan. Po dwóch latach społeczność ta została stąd jednak wypędzona przez zgorszone obyczajami przybyszów lokalne władze. W wiosce Matala widać dziś jednak wiele malowideł i innych nawiązań do kultury hipisowskiej. A same jaskinie można zwiedzić za cenę 2 EUR/os. - Wąwóz Zaros i Jeziorko Votomos
Zaros, położone w centralnej części wyspy, słynie z ujęcia wody mineralnej, dostępnej w sklepach całej Krety. Znajduje się tu niewielkie jeziorko Votomos, znad którego startuje szlak do wąwozu Zaros. Ze względu na strome podejścia, nierówną nawierzchnię i luźne kamienie wędrówka nim nie należy do najłatwiejszych. Trasa ta jest jednak warta wysiłku, a na jej końcu znajduje się piękna, rozległa polana pełna drzew i ławeczek. Powrót odbywa się tą samą drogą. Dystans wędrówki to ok. 10 km, a przewyższenie wynosi prawie 600 m. Będąc z powrotem nad turkusowym jeziorkiem, warto posilić się lokalnym specjałem - pstrągiem z tutejszych wód. - Płaskowyż Lasithi
Góry Dikti na wschodzie Krety kryją pewne intrygujące miejsce, i nie mamy na myśli jaskini, w której wg mitu urodził się Zeus. Mowa o leżącym na wysokości 840 m n.p.m. płaskowyżu Lasithi. Długi na 11 km i szeroki na 6 km, otoczony górami teren jest niczym arena, nad którą wznoszą się trybuny. Ten niezwykle żyzny obszar, pokryty polami, gajami i sadami, wykorzystywany jest rolniczo od tysięcy lat. W XV w. wybudowano tu system kanałów nawadniających, które działają po dziś dzień. Do niedawna charakterystyczny był tu także widok tysięcy białych wiatraków, napędzających pompy wodne. Dziś zostało ich już niewiele, gdyż wypierane są przez silniki elektryczne i spalinowe. Warto objechać płaskowyż 20-kilometrową pętlą, która przebiega przez kilkanaście wiosek na jego obrzeżach. - Vai
Na północno-wschodnim krańcu wyspy znajduje się Vai - największy w Europie naturalny las palmowy. Tworzą go tysiące drzew endemicznego gatunku kreteńskiej palmy daktylowej. W latach 70. XX w., żyli tu wygnani z Matali hipisi. Niestety bardzo zaniedbali i zaśmiecili okolicę, przez co znów zostali wygnani, a obszar ten objęto zakazem biwakowania. Obecnie to niesamowicie fotogeniczne miejsce jest dostępne turystycznie. Można chodzić po całym jego obszarze, jak i korzystać z tutejszej piaskowo-żwirowej plaży. Na miejscu znajduje się wypożyczalnia leżaków i parasoli oraz centrum sportów wodnych. Parking przy plaży kosztuje 3 EUR/samochód.
Kreta - informacje praktyczne: przelot, zakwaterowanie, wynajem samochodu
Od maja do końca października na Kretę można dolecieć samolotami tanich linii z kilku polskich miast. Ryanair lata do Chanii z Gdańska, Krakowa, Poznania, Warszawy-Modlina oraz Wrocławia. Wizz Air oferuje loty do Chanii z Warszawy-Chopina, a do Heraklionu z Gdańska, Krakowa i Warszawy-Chopina. Ceny biletów są dynamiczne, ale przy promocjach można kupić je nawet za 200 PLN/os. w obie strony (z bagażem podręcznym). Najczęściej jest to jednak wydatek ok. 600-1000 PLN/os. Alternatywą są loty czarterowe biur podróży, dostępne z jeszcze większej liczby polskich lotnisk. Warto sprawdzać też pakiety lot+hotel, gdyż czasami są one dostępne w atrakcyjnych cenach (last minute).
Wybór noclegów zależy od formy podróży i budżetu. Świetną okazją dla większych grup są domy do wynajęcia, których można szukać na Airbnb. Np. 9-osobowe posiadłości, poza szczytem sezonu, można znaleźć już za 5500 PLN/dom/tydzień. To niecałe 100 PLN/os./noc. W przypadku par najlepiej sprawdzą się pokoje i apartamenty w kwaterach prywatnych i hotelach. W zależności od lokalizacji i standardu ceny mogą wahać się od kilkudziesięciu do kilkuset PLN/os./noc. Dobrą opcją budżetową są za to kempingi, gdzie pobyt we własnym namiocie może kosztować już nawet 50 PLN/os./noc.
W kwestii transportu najwygodniejszy jest wynajem samochodu do samodzielnego poruszania się po wyspie. Poza szczytem sezonu busa dla wspomnianej 9-osobowej grupy można wypożyczyć już za 1500 PLN/tydzień, a mały samochód dla pary nawet za 600 PLN/tydzień. W sezonie ceny te mogą być jednak nawet 2-3 razy wyższe. Warto dopłacić też do porządnego ubezpieczenia, zabezpieczającego przez kosztami napraw ewentualnych uszkodzeń. UWAGA - ubezpieczenie wielu wypożyczalni nie obejmuje odcinka kamienistej drogi do plaży Balos lub wymaga dodatkowej opłaty za nią. Inną opcją jest transport autobusowy, który jednak nie należy do najtańszych. Dodatkowo własne plany trzeba dopasowywać do rozkładów jazdy, które możesz sprawdzić na stronie lokalnego przewoźnika - KTEL.
